آداب و سنن روز عید

یقیناً رمضان ماهی است که در آن مسلمین به جنگ شیاطین درونی و هوای نفسانی خود می روند و نفس خود را بر سرپیچی از رذیلتها و سرکشیهای پستی که در وجود آدمی نهفته است تربیت می کنند تا به سوی هدایت و تعالی رشد یابد، ومسکین کسی است که این ماه عظیم را دریابد و از ثمرات و غفران و رحمتی که خداوند در این ماه قرار داده است بهره ای نبرد.


برادر و خواهر مسلمان؛

اگر رمضان رو به پایان است، نماز های پنج گانه ای که در روز معاد اولین سوال از ما می باشد به جای خود باقی است و جا دارد با شرکت در مساجد و نماز جماعت بیشترین امتیازی که به آن داده شده است را بر خود محقق کنیم.

اگر رمضان رو به پایان است روزه های نافله و سنت از قبیل شش روز شوال و روزه های دوشنبه و پنج شنبه هر ماه، روزه های عاشورا و عرفه به جای خود باقی هستند.

اگر رمضان و قیام شبهای آن رو به پایان است ، نماز تهجد و عبادت شبانه که تنها بین بنده و خدای او می باشد و دلیلی بر خلوص نیت بنده است به جای خود باقی است.

و اگر زکات فطر یا زکات واجبی که بر اموال ما تعلق می یابد به پایان رسیده، صدقات و خیرات و نفقات دیگری که بتوان بوسیله آن کسب فیض نمود و به درجات خود نزد پروردگار افزود بجای خود باقی است.

رسول اکرمa :( محبوب ترین کار شما نزد خداوند با دوام ترین کار شما است گرچه کم باشد.)

آداب مشروع در روز عید

روز عید روز شادی و سرور و شادمانی  ما مسلمین است که از جانب خداوند برای ما تعیین گشته است. چراکه در این روز مومنین پس از انجام رکنی از ارکان دین و به پایان رساندن آن موفق به کسب اجر و ثواب از جانب خداوند شده و رحمت و مغفرتش را شامل حال خود می گردانند.

آنچه در ذیل بیان می گردد آدابی است که شایسته است یک مسلمان در روز عید آن را رعایت کند.

اولا: از خداوند بخاطر روزه و نمازهای رمضان که نصیب گردانیده شاکر و سپاسگذاریم و از درگاهش قبولیت عباداتمان را مسئلت داریم و از او می خواهیم که ما را از جمله مقبولین درگاهش قبول بفرماید نه در زمره مطرودین و محرومین، همچنانکه از حضرت علی کرم الله وجه روایت است که در آخرین شب از رمضان خطاب به مردم می فرمود: ای کسانی که روزه تان قبول شده است تبریک بر شما و ای کسانی که مردود شده اید بر شما تسلیت باد.

عید یکی از بزرگترین و برجسته ترین شعائر اسلامی است که معانی و مفاهیم فردی واجتماعی مختلفی در آن نهفته است. در این روز قلبها به هم الفت داده می شود، کدورتها از میان برداشته می شود و بار دیگر روابط بر اساس حب و دوستی پایگذاری می شود و اجتماعاتی از مسلمین شکل می گیرد که شاید در بین دیگر اقوام و ادیان و ملل بی نظیر باشد. در این روز سخاوتمندان به یاری ضعفا می شتابند  و با بخشش ها و صدقات و خیرات خود باعث ورود شادی به هر خانه ای می شوند و بر این اساس است که این شعار اجتماعی (فطریه) از جانب شارع وضع گردیده و امید است که با ادا کردن صحیح آن هیچ لبی را در روز عید گریان و هیچ شکمی را گرسنه نداشته باشیم.( انشاالله)

و آن روزی است که در آن روز تمامی مسلمین بدون هیچ حد و حصری از هر قبیله، طایفه و نژادی که هستند در زمانی واحد در سرور و شادی همدیگر شرکت می کنند و همگی احساس واحدی خواهند داشت.

چرا به عید، عید می گویند؟

کلمه عید به معنای رجوع و برگشت است و بدین دلیل که در این روز قلبهای مکدر و رنجیده از هم دوباره مثل قبل می شود و به انسان های روزه دار پس از یک ماه منع از خوردن، آشامیدن، همخوابی زن با مرد و دیگر مبطلات روزه اجازه برگشتن به آن داده می شود و برگشتی است از جانب خداوند به او و یا از آنجایی که این روز در فرهنگ ما مسامین سالانه تکرار می شود عید نامیده شده است.

اعیاد ما هویت ما هستند

تا زمانی که حضرت رسول به مدینه مهاجرت فرمودند، مردم مدینه که تا آنروز غیر مسلمان و در جاهلیت بودند دو روز را به عنوان عید برای خود تعیین کرده بودند که در آن دو روز اظهار شادی و سرور می کردند.. لذا پیامبر(ص) فرمودند: شما در گذشته دو روز را به عنوان عید خود قرار داده بودید اما من دو روز دیگر را (عید فطر و قربان) برای شما بر می گزینم تا در این روز به سرور و شادی بپردازید. یقیناً عید مسلمانان مشخصه ها و ویژگی هایی نسبت به دیگر اعیاد جاهلیت دارد که در آن لهو ولعب جای خود را به طاعات و عبادات و قربت به سوی خداوند می دهد که با تکبیر در شب وروز عید و دادن فطریه و آماده شدن و حضور در نماز عید شروع می شود و مومنین در آن روز اظهار شادی می کنند و قلبهای رنجیده در آن روز دوباره به هم وصل شده و روابط صمیمانه می گردد که بخاطر نعمت عید و اتمام روزه مقبول از جانب خداوند است.

تجمل و خود آراستن در روز عید

یکی از آدابی که مسلمانان در این روز آن را رعایت می کنند و از رسول الله (ص) تایید شده، استفاده از بهترین لباس ها و بوی خوش برای مردان است. از ابن عمر (رض) روایت است که پیامبر لباسی را برای پوشیدن نزد پدرم (حضرت عمر) فرستاد تا آنرا برای اعیاد بپوشد و خود ابن عمر (رض) نیز بهترین لباس هایش را در روز عید می پوشید.

غسل روز عید

روایت است که عبدالله بن عمر (رض) صیح روز عید قبل از اینکه به مصلی برود غسل را به جا می آورد، همچنانکه سعید بن مسیب (رح) می گوید: ( سنت عید فطر سه چیز است: غسل کردن روز عید، خوردن قبل از نماز عید ،پیاده رفتن به سوی مصلی و تکبیر گفتن در راه)

خارج شدن به سوی مصلی ( مکانی به غیر از مسجد که به این امر اختصاص داده می شود)

از ابی سعید خدری (ض) روایت است که پیامبر (ص) در روز عید به سوی مصلی به راه می افتادند و اولین کاری را که ضمن ورود به مصلی انجام می دادند نماز عید بود. پس سنت است که در صورت امکان و عدم وجود عذر، نماز عید در مصلی بپا شود چرا که با وجود فضیلیتی که مسجد پیامبر نسبت به دیگر مساجد بجز مسجدالحرام داشته پیامبر نیز  نماز عید را در صحرایی که به این امر اختصاص داده شده بود ادا می کردند.

 

حضور زنان در مصلی

از ام عطیه روایت است که می گوید: پیامبر ما را برای حضور در نماز عید فطر و قربان امر می کرد، حتی به زنان حائض و زنانی که نقاب داشتند نیز چنین می فرمودند و زنان حائض را از خواندن نماز منع می کردند تا اینکه شاهد عزت و شوکت و برکت مسلمانان باشند و ابهت مسلمانان در اذهان غیر مسلمانان بیفتد.

لذا از آنجاست که برخی از علما من جمله ابن تیمیه (رح) و ابن حزم (رح) حضور زنان برای نماز عید را واجب دانسته اند، همچنانکه حضرت ابوبکر می فرمایند: لازم است هر زبان دار گویایی برای عید خارج شود.

تکبیر گفتن در روز عید

روایت است که رسول الله (ص) هنگامی که برای نماز عید از خانه خارج می شدند در راه رسیدن به مصلی تکبیر را تکرار می کردند تا اینکه نماز را می خواندند و سنت است آنکه در شب قبل از عید تکبیر گفته شود چه بر آنهایی که مقیم هستند و چه آنهایی که در مسافرت هستند، چه در بازار ها و مساجد به سر می برند و ابن عمر (رض)  صبح روز عید از خانه خارج می شد و تکبیر می گفت تا اینکه به مصلی وارد می گشت و در آنجا تا اداء نماز تکبیرات خود را تکرار می نمود. (( الله اکبر، الله اکبر، لا اله الا الله والله اکبر و لله الحمد))

حکمت نماز عید در مصلی

بدرستیکه این سنت – خواندن نماز عید در صحرا- دارای حکمتی است که تمامی مسلمانان بتوانند در زمان واحد در روز واحد در مکان واحد و با یک قبله واحد، پشت سر امام واحد از زن و مرد حاضر شوند و خداوندشان را بر توفیق عباداتی که بر آنها ارزانی داشته سپاسگزاری کنند و عظمت خود را به اثبات برسانند.

همچنانکه بیان شد پیامبر (ص) زنان را نیز برای حضور در روز عید امر می فرمودند و هیچ استثنایی برای هیچکس قائل نشدند، حتی زنان حائض. شیخ دهلوی می گوید: هر امتی روزی دارد که آن روز را عید خود می نامد و شوکت و ابهت خود را به نمایش می گذارد، لذا پیامبر نیز جهت ثبات شوکت و قوت مسلمین این امر را دستور می دادند تا جایی که دستور می دادند  از راهی غیر از راهی که از خانه به مسجد آمده اند به خانه برگردند تا عده زیادتری این عظمت را شاهد باشند.

چگونگی  خوردن در روز عید

از حضرت انس بن مالک (رض) روایت است که می گوید حضرت رسول (ص) صبح روز عید فطر قبل از اینکه به سوی مصلی بیایند چیزی را از جمله پنج یا هفت دانه خرما می خوردند و سپس به مصلی می آمدند تا گمان نرود که بایستی تا بعد از نماز عید روزه دار باشند. همچنین از ابو هریره (رض) روایت است که رسول الله (ص) در روز عید فطر بر خلاف عید قربان قبل از نماز چیزی را میل می نمودند. پس مستحب است در روز عید فطر قبل از خارج شدن جهت ادای نماز چیزی خورده شود تا فرقی بین این روز و روز های ما قبل باشد.

چگونگی نماز عید

از حضرت عایشه (رض) روایت است که رسول الله (ص) در نماز عید در رکعت اول هفت بار و رکعت دوم پنج بار تکبیر می گفتند. و وارد شده است که به هنگام تکبیر دستها را بالا برده و در بین هر تکبیر خداوند را حمد و ثنا می گفتند.( سبحان الله والحمد لله ولا اله الا الله والله اکبر).

 

والسلام علیکم و رحمه الله

کمیته فرهنگی انجمن خیریه و خدمات اجتماعی دهتل